Szlak Kamedulski | Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach

KAMEDULI

kamedulskie-korzenie-pustenia-zlotego-lasu-1

Kameduli to mnisi benedyktyńscy realizujący ideały reformy zapoczątkowanej przez Romualda z Rawenny. Nazwa pochodzi od Campo di Maldoli, (Campus Maldoli), czyli Pola Maldolego położonego w dolinie w pobliżu Arezzo, gdzie, według tradycji, Romuald z Rawenny wybudował pierwszy monaster i pustelnię. Od skrótu nazwy tej doliny, powstała nazwa miejscowości, Camaldoli i nazwa mnichów pustelników.

Opactwo benedyktyńskie w Camaldoli grupowało dwa rodzaje mnichów; cenobitów żyjących wspólnie w położonym u stóp góry monasterze i eremitów, zamieszkujących usytuowane na zboczu góry domki pustelnicze. Obie grupy mnichów podlegały opatowi i prowadziły wspólne życie liturgiczne, tzn. mieli wspólną mszę świętą i wspólny brewiarz.

Na tym etapie rozwoju kameduli nie stanowili jeszcze odrębnego zakonu, byli ugrupowaniem pustelniczym w łonie benedyktynów. Dopiero po śmierci Romualda z Rawenny (907-1027), papież Aleksander II (1061-1073) w roku 1072 wyodrębnił kamedułów z benedyktynów tworząc w ten sposób nowy zakon.

kamedulskie-korzenie-pustenia-zlotego-lasu-2

Na przełomie XIII i XIV wieku rozpoczęły się w łonie nowego zakonu podziały na kongregacje. W wieku XVI powstała Kongregacja Zgromadzenia Pustelników Kamedułów Góry Koronnej, grupująca tylko eremitów. W pustelniach tej Kongregacji zniknął sytuowany w podnóża góry klasztor, a tym samym zmieniła się urbanistyka zespołu pustelniczego. Budynki gospodarcze zostały wysunięte przed kościół, a domku pustelnicze za kościół, ustawione w szeregach lub rozproszone na zboczu góry. W niektórych pustelniach, gdy ukształtowanie terenu tego wymagało, przeprowadzano przez obszar pustelni otoczoną murem drogę dojazdową zwaną zwyczajowo szyją. W Polsce spotykamy ją na Bielanach krakowskich, w Rytwianach i w Bieniszewie.

W drugiej połowie XVII wieku istniało pięć odrębnych kamedulskich kongregacji, a w wieku XIX zakon był podzielony na trzy kongregacje:

Kongregacja Kamedulska Zakonu Świętego Benedykta z domem generalnym w Camaldoli, grupująca wspólnoty złożone z cenobitów i eremitów, Kongregacja Pustelników Kamedułów Góry Koronnej z domem generalnym we Frascati, grupująca wspólnoty złożone tylko z eremitów, Kongregacja Kamedułów Cenobitów, grupująca wspólnoty złożone tylko z cenobitów Do naszych czasów dotrwały dwie Kongregacje:

Kongregacja Kamedulska Zakonu św. Benedykta z domem generalnym w Camaldoli Kongregacja Pustelników Kamedułów Góry Koronnej z domem generalnym w Frascati, z której przybyli kameduli do Polski.

DUCHOWOŚĆ KAMEDULSKA

Duchowość kamedulska sięga swoimi korzeniami duchowości benedyktyńskiej, opierającej się na powstałej w VI wieku Regule Św. Benedykta, która uporządkowała życie codzienne życie mniszego tamtego czasu.

Ukierunkowując się na szukanie Boga, mnich trwając w Bożej obecności, dąży do zjednoczenia z Nimi i stara się żyć tak, żeby cała Jego egzystencja była oddawaniem czci Bogu. Aby to osiągnąć, konieczne jest nieustanne nawracanie i poznawanie siebie poprzez lekturę ksiąg biblijnych. Szkieletem życia monastycznego jest liturgia, która wplatając się w każdy dzień pomaga wykonywaną pracę przeniknąć duchem milczenia i modlitwy, zgodnie z później zwerbalizowaną zasadą "ora et labora".

Modlitwa, milczenie i samotność to trzy filary, na których opierała się duchowość spadkobierców Św. Romualda, protoplasty kamedułów.

Modlitwa

Rozumiana jako przyjaźń z Bogiem, jest wzajemnym powierzaniem się w wolności, intymnym dialogiem z Panem, najbardziej wewnętrzną potrzebą serca, która wytycza kierunek jak i intensywność dalszych poszukiwań. Opiera się przede wszystkim na medytacji Słowa Bożego i nieustannym wysiłku czynienia go wewnętrznym prawem swojego życia.

Milczenie

Milczenia nie ogranicza się do prostej nieobecności słów, stanowi klimat, który pomaga na wyczulenie na aspekt prawdy i posłuszeństwo słowu Bożemu. Jest zewnętrzną ramą konieczną do tego, żeby móc otworzyć się na spotkanie z samym sobą, drugim człowiekiem i Bogiem.

Samotność

Dyscyplina samotności to trzeci element kamedulskiej ascezy, mający na celu rozpoznanie i odrzucenie fałszu w życiu eremity. Wybór samotności jest twórczym poszukiwaniem prawdy o Bogu, świecie i samym sobie. Nie stanowi egoistycznej bierności, obojętnej na świat oraz ludzi - jest przestrzenią modlitwy wstawienniczej za tych, którzy się nie modlą, lub tej modlitwy wstawienniczej potrzebują.

KLASZTORY KAMEDULSKIE W POLSCE

Pierwsi uczniowie św. Romualda przybyli do Polski już w XI wieku. Byli to mnisi pustelnicy Jan i Benedykt i zamieszkali w pustelni w Międzyrzeczu razem z towarzyszami. W listopadzie 1003 roku pogańscy chłopi napadli na klasztor ograbili go i wymordowali zakonników. Klasztor w Międzyrzeczu funkcjonował przez 25 lat. Powstanie następnych pustelni przypadło dopiero na XVII stulecie. Impulsem do ich tworzenia stał się ruch kontrreformacyjny. Eremy budowali i uposażali dobrami ziemskimi fundatorzy (królowie, magnaci i szlachta), którzy również dbali, aby klasztor miał zapewnione warunki do bytowania. Powszechną praktyką stało się także nadawanie eremom kamedulskim indywidualnych mian. U genezy takiej nazwy znajdowało się bądź położenie topograficzne klasztoru bądź utrwalone w ten sposób imię fundatora. Fundowanie pustelniczych tworzenie wspólnot pustelniczych trwało w Polsce przez okres około 140 lat. Dzięki hojności możnowładców powstały wówczas następujące pustelnie kamedulskie na terenie dawnej Rzeczypospolitej:

Pustelnia Srebrnej Góry na krakowskich Bielanach (Eremus Montis Argentini). Powstała 1604r.

ufundowana przez Mikołaja Wolskiego. Pierwsi kameduli przybyli do fundacji w roku 1605 i zamieszkali w Bodzowie, wiosce należącej do Opactwa Benedyktynów w Tyńcu. Kościół Wniebowzięcia NMP zachwyca swoim wystrojem oraz dziełami malarskimi. Dzisiaj Pustelnia Srebrnej Góry jest jedynym eremem kamedulskim w Polsce i jednym z nielicznych w Europie, istniejącym nieprzerwanie od fundacji na początku XVII wieku po początki wieku XXI.

Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach (Eremus Silva Aurea). Powstała 1617r.

Fundacja ta powstała w roku 1624 za panowania Zygmunta III Wazy a jej fundatorem był Jan Magnus Tęczyński. W okresie niewoli narodowej, pustelnia została skasowana przez władze zaborcze w roku 1819 (1820). Ostatni kameduli opuścili erem w połowie 1825 roku. W latach 1860- 1864 zamieszkiwali tu franciszkanie-reformaci z Sandomierza. W roku 1925 podjęto nieudaną próbę ponownego osadzenia kamedułów w Rytwianach. Od roku 1935 do 2001 kościół pełnił funkcję parafialnego. W ostatnich latach odremontowany i udostępniony dla turystów i gości.

Pustelnia Królewskiej Góry na warszawskich Bielanach (Eremus Mons Regius). Powstała 1641r.

Fundacja była wotum wdzięczności króla polskiego Władysława IV Wazy za uzyskaną koronę i odniesione zwycięstwa. W dokumencie z 1639 roku król określił granice przyszłej pustelni na Górze Polkowej na Bielanach. Budowę pustelni zakończono w 1641. W okresie niewoli narodowej pustelnia została skasowana przez rząd carski w 1902 roku. W roku 1904 ostatni kameduli opuścili pustelnię, a w pozostawionych budynkach zamieszkali inwalidzi wojenni. W roku 1954 pomieszczenia zajęła, działająca jako kontynuacja Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego i Wydziału Teologicznego Uniwersytety Jagiellońskiego, Akademia Teologii Katolickiej, obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Pustelnia Pięciu Braci Męczenników na Sowiej Górze w Bieniszewie (Eremus Quinque Martyrum). Powstała 1662r.

Inicjatorem powołania do istnienia tej pustelni był o. Sylwan Jan Boselli. W liście datowanym na krakowskich Bielanach 22 VIII 1663 i kierowanym do przełożonego generalnego, barwnie opisał kult Pięciu Braci Męczenników w Polsce, porównując go do kultu św. Antoniego z Padwy i św. Franciszka z Asyżu w Italii. Fundatorem był Albert Wojciech Kadzidłowski, kasztelan inowrocławski i starosta radziejowski. W czasie niewoli narodowej, pustelnia została skasowana przez władze carskie we wrześniu 1819 roku. W latach 1928- 1929 prowadzono rozmowy o wskrzeszeniu pustelni w Bieniszewie. Oficjalne uroczystości odbyły się 2 VII 1937 roku i dzieło odbudowy trwało aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Podczas ostatnich lat wojny zakonnicy musieli opuścić pustelnię. PO zakończeniu działań wojennych mnisi pustelnicy powrócili do Bieniszewa i pustelnia funkcjonuje do dziś.

Pustelnia Góry Pokoju w Pożajściu na Litwie (Eremus Mons Pacis). Powstała 1667r.

Powstała w roku 1662 dzięki fundatorowi Krzysztofowi Zygmuntowi Pacowi, Kanclerzowi Wielkiemu Litewskiemu. Można przyjąć, że motywy podejmowania tej decyzji były podobne, jak u Króla Władysława IV Wazy przy podejmowaniu decyzji o fundacji Pustelni Królewskiej Góry. Leżała, zatem u podstaw tej decyzji osobista pobożność fundatora, nurt pobożności tamtej epoki i zapewne ambicje rodowe. Pustelnia ta, w porównaniu z pustelnia na krakowskich Bielanach i tej w Rytwianach, została najbardziej okazale wyposażona i najsprawniej wybudowana. W 1831 roku pustelnię przekazano dla zakonu prawosławnego. Obecnie klasztor zwrócono siostrom św. Kazimierza.

Pustelnia Wyspy Wigierskiej w Puszczy Sudawskiej na Suwalszczyźnie (Eremus Insula Vigrensis). Powstała 1667r.

Utworzona z fundacji króla Jana II Kazimierza w 1667 roku. Kościół murowany zaczęto stawiać dopiero w roku 1704, który ukończono w 1745 i poświęcono pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Przez cały czas swojego istnienia erem ten, jako najbogatszy, udzielał pomocy materialnej innym eremom, a szczególnie Pustelni Pięciu Braci Męczenników w Bieniszewie. Kameduli z tej pustyni tworzyli osady, a z nich wioski, w których wznosili kościoły osadzali na własny koszt kapłanów diecezjalnych. Mnisi posiadali również zielarską aptekę, podobnie jak kameduli w Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach. W roku 1794, już w czasie niewoli narodowej, rząd pruski odebrał kamedułom wszystkie dobra, a w roku 1800 skasował pustelnię. Obecnie w odremontowanej pustelni znajduje się Dom Pracy Twórczej Ministerstwa Kultury.

Pustelnia Margrabska w Szańcu koło Pińczowa (Eremus Marchionalis). Powstała 1673r.

Fundatorem był margrabia Józef Władysław Gonzaga Myszkowski z Mirowa, kasztelan sandomierski. Przyszły czasy niewoli narodowej i w roku 1819 została skasowana przez władze zaborcze. Ostatni kameduła o. Norbert Frank pozostał w tej pustelni jako kustosz, do roku 1844. Po kościele, domkach pustelniczych i lesie nie ma obecnie śladu. Pozostała jedynie wieś o nazwie Kameduły.

Pustelnia Świętego Krzyża w Milatynie koło Lwowa. Powstała 1738r.

Inicjatorką powstania pustelni była Teresa z Kraśnickich Łączyńska. W roku 1738 postanowiła, że w swoich dobrach ufunduje kamedułom z Kongregacji Góry Koronnej pustelnię. Konwent został zamknięty 7 lat po rozpoczęciu działalności z powodu niemożności zachowania wszystkich przepisów reguły.

KAMEDULI W POLSCE DZIŚ

Do dnia dzisiejszego przetrwały dwa klasztory kamedulskie w Polsce.

Pustelnia Srebrnej Góry na krakowskich Bielanach (Eremus Montis Argentini),

Pustelnia Pięciu Braci Męczenników

na Sowiej Górze w Bieniszewie (Eremus Quinque Martyrum). Inicjatorem powołania do istnienia tej pustelni był o. Sylwan Jan Boselli. W liście datowanym na krakowskich Bielanach 22 VIII 1663 i kierowanym do przełożonego generalnego, barwnie opisał kult Pięciu Braci Męczenników w Polsce, porównując go do kultu św. Antoniego z Padwy i św. Franciszka z Asyżu w Italii. Fundatorem był Albert Wojciech Kadzidłowski, kasztelan inowrocławski i starosta radziejowski. W czasie niewoli narodowej, pustelnia została skasowana przez władze carskie we wrześniu 1819 roku. W latach 1928- 1929 prowadzono rozmowy o wskrzeszeniu pustelni w Bieniszewie. Oficjalne uroczystości odbyły się 2 VII 1937 roku i dzieło odbudowy trwało aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Podczas ostatnich lat wojny zakonnicy musieli opuścić pustelnię. PO zakończeniu działań wojennych mnisi pustelnicy powrócili do Bieniszewa i pustelnia funkcjonuje do dziś. Obecnie w eremie przebywa sześciu zakonników po ślubach wieczystych i dwóch odbywających formację. Adres: Klasztor Ojców Kamedułów (Erem Pięciu Braci Męczenników), Bieniszew 62-530 Kazimierz Biskupi, tel. 063-241 15 00 www.kameduli.info, info@kameduli.info

EUROPEJSKI SZLAK KAMEDULSKI

Pustelnia świętego Jerzego

położona w pobliżu miejscowości Bardolino, prowincja Werona. Została założona w 1663 roku. Prace budowlane trwały do końca XVII w. i zostały zakończone wraz z wzniesieniem kościoła w 1704 roku. Wraz z kasatą napoleońską pustelnia opustoszała w 1810 roku i cały kompleks klasztorny był zamieszkiwany przez okoliczną ludność wiejską aż do 1885 roku, kiedy to na nowo powróciła w to miejsce wspólnota mnichów kamedułów.

Adres: Eremo di San Giorgio loc. Rocca di Garda - 37011 Bardolino ( VR ) tel. 045 7211390; fax 045 6228644 e-mail: eremo@garda-access.com, www.eremosangiorgio.it

Pustelnia w Camaldoli

położona w pobliżu miasta Poppi, prowincja Arezzo, region Toscania. Założona przez świętego Romualda w XI wieku jest miejscem założenia i powstania kongregacji Kamedułów. Kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego został konsekrowany 10 w 1227 roku. W latach 1575 – 1669 przebudowana i ozdobiona w stylu baroku.

Więcej: http://it.wikipedia.org/wiki/Eremo_di_Camaldoli Adres: Sacro Eremo di Camaldoli 52010 Camaldoli - Arezzo IT tel +39 0575 556021 fax +39 0575 556001 eremo@camaldoli.it www.camaldoli.it

Pustelnia świętego Grzegorza w Rzymie

Historia mnichów kamedułów w Rzymie sięga okresu średniowiecza, ich obecność związana była z koniecznością dopilnowania spraw zakonnych w stolicy Piotrowej. Trudno dziś określić miejsca przebywania pierwszych wspólnot kamedułów w Rzymie. Z czasem jednak idąc za wymogami reguły zorganizowano pierwsze wspólnoty stabilne, które, mimo że żyły w mieście, ale zachowywały ostre reguły życia kamedulskiego. Najpierw zajmowali klasztor Santi Quattro Coronati al Celio aż do 1573 roku. Następnie założono wspólnotę w klasztorze świętego Grzegorza al Celio. W czasie podziału na dwie kongregacje wspólnota z klasztoru św. Grzegorza skłoniła się ku wyborze życia cenobitycznego.

Więcej: http://www.camaldoli.it/web_it/sg_storia/sg_storia00.htm Adres: Monastero di San Gregorio al Celio P.za San Gregorio al Celio 1 - 00184 Roma IT tel +39 06 7008227 fax +39 06 7009357 sangregorio@camaldoli.it www.camaldolesiromani.it

Pustelnia świętych Oskara i Romualda w Fabriano

pustelnia-swietych-oskara-i-romualda-w-fabriano

Klasztor świętych Oskara I Romualda wraz kościołem wybudowanym w latach 1511-1539 już pod koniec XV wieku stał się siedzibą wspólnoty kamedułów. Tutaj od 1481 roku przechowywane są relikwie założyciela św. Romualda. Relikwie znajdują się w krypcie w sarkofagu dzieła Taddeo da Como. Kościół w stylu barokowym został gruntownie odrestaurowany po zniszczeniach dokonanych przez trzęsienia ziemi w 1741 i 1997 roku.

Więcej: http://www.fabrianoturismo.it/docs/itinerari/luoghifede.asp Adres: P.za Manin - 60044 Fabriano (AN) IT tel. +39 0732 21935

Pustelnia Źródła Avellana (Venerabile Eremo di Fonte Avellana)

Klasztor Fonte Avellana swoje początki łączy z życiem pierwszych pustelników, którzy wybrali to miejsce ze względu na szczególne odosobnienie (położone 700 npm) oraz bogactwo drzew orzechowych i źródeł wody. Na duchowość tego miejsca niewątpliwie miał wpływ święty Romuald z Ravenny, ojciec kongregacji kamedulskiej, który tutaj żył i działał na przełomie X i XI wieku. Rozwój klasztoru wiąże się w sposób szczególny z działalnością świętego Piotra Damiani, którego mocna duchowość monastyczna i osobowość wpłynęły na atrakcyjność i rozwój życia monastycznego, religijnego i społecznego całego regionu. Erem ten wykształcił prawie 50 biskupów i wiele znakomitych osobowości monastycznych. Założony w 1325 roku erem na przełomie XIV i Xv wieku stał się dużym ośrodkiem o znaczeniu nie tylko duchowym, ale i politycznym i ekonomicznym. Spadek znaczenia Fonte Avellana rozpoczyna się od początku XVIII wieku a swoje apogeum osiąga podczas czasów napoleońskich 1810 i podczas republiki włoskiej w 1866 roku. Mimo trudnych i ciężkich lat w Eremie Fonte Avellana kontynuowano nieprzerwanie kamedulskie tradycje monastyczne aż po dzień dzisiejszy.

Adres: Venerabile Eremo di Fonte Avellana 61040 Serra S. Abbondio (PU) IT tel e fax +39 0721 730261 e-mail: www.fonteavellana.it

Pustelnia Góry Giove

W pierwszej połowie XVI wieku niektórzy mnisi należący do Kongregacji Góry Koronnej przybyli do miasta Giove aby administrować dobrami otrzymanymi od jednego z braci Galeazzo Gabrielli, który należał do zamożnej rodziny. Pustelnia powstała w latach 1600 – 1631. Kościół pierwotny z powodu niestabilności terenu w XVII wieku został gruntownie przebudowany w postaci, jakiej pozostał do dziś. Erem wielokrotnie znajdował się w centrum licznych nieprzychylnych zdarzeń związanych z historią. Mnisi zostali usunięci z niego przez dominacją napoleońską a następnie zniesieni przez prawo republiki włoskiej w 1860 roku. Wielu z powodu zakazów religijnych związanych z republiką ukryło się w niektórych miejscowościach kontynuując i życie pustelnicze. Powrócili do Montegiove w roku 1870 lecz nie jako właściciele lecz jako kustosze swojego klasztoru. W roku 1902 pustelnia została zamknięta by w kwietniu 1924 znów powrócić za sprawą władz lokalnych do rąk kamedułów. Podczas II wojny światowej Erem był okradziony i splądrowany przez okoliczną ludność. Dziś życie monastyczne mimo małej liczby zakonników jest realizowane wedle reguły zakonnej oferując miejsca dla tych, którzy szukają chwili modlitwy i odosobnienia.

Adres: Loc. Rosciano n°90 - 61032 Fano ( PU ) tel comunità +39 0721 864090 Fax +39 0721 868588 tel foresteria +39 0721 864603 e-mail: natale@eremomontegiove.it www.eremomontegiove.it

Pustelnia Matki Bożej Anielskiej

Pustelnia ufundowana z woli Pompeo Fellecchia i zrealizowana przez jego brata Serafino Fellecchia, który był przeorem mnichów kamedułów w Pustelni Matki Bożej Królewskiej (diecezja Benevento). Pustelnia została wybudowana w latach 1602 – 1615. Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej został konsekrowany w roku 1654. W roku 1806 poprzez prawa napoleońskie mnisi zostają wydaleni z pustelni i miejsce traci swój charakter zakonny. W roku, 1936 gdy ojcowie Kameduli odzyskują osobowość prawną, część dóbr z Pustelni w Noli powraca w ręce pustelników, lecz spadek powołań kamedulskich sprawia, że muszą zamknąć wiele eremów w tym Pustelnią Matki Bożej Anielskiej. W 1990 roku Pustelnia zostaje oddana w ręce kongregacji Misjonarzy Redemptorystów.

Więcej: http://www.camaldolivisciano.it/ Adres: Eremo dei Camaldoli di Visciano (Na) ITALIA Tel.Fax 081 8299216 e-mail: info@camaldolivisciano.it

KAMEDULI W ŚWIECIE

Incarnation Priory

1369 La Loma Avenue - Berkeley California 94708 - USA tel 001 5105480965 001 510 845 0601 fax 001 510 548 64 39 e-mail: fr_robert_hale@email.msn.com www.camaldolese.com

New Camaldoli Hermitage

Big Sur California 93920 - USA tel: 001 831 667 2456 001 831 667 23 41 fax 001 831 667 0109 fax priore 001 831 667 01 89 e-mail: monks@contemplation.com, ranicam@aol.com www.contemplation.com

Mosteiro da Transfiguracaon

C.P. 068; 08701/970 Mogi das Cruzes; S.P. Brasil tel e fax 0055 11 479 04 941 e-mail: luigilezza@camaldolense.org.br, emba@camaldolense.org.br www.mosteirocamaldolense.com.br

Saccidananda Ashram

Shantivanam - Thannirpalli P.O. - Kulithalai 739107 Karur District; Tamil Nadu; South India tel 0091 4323 22260; fax 0091 4323 22280 e-mail: saccidananda@hotmail.com